Anioł Północy a Anioł Polski (3)

Refleksje o duchowości XXI wieku

   W roku 2008 w Miejscu Piastowym został odsłonięty pomnik Anioła Stróża Polski. Twórca monumentu, prof. Wincenty Kućma, to artysta uznany i ceniony. Podczas długiej rozmowy przekazał mi mnóstwo istotnych szczegółów dotyczących pomnika. Zrealizowane wcześniej projekty świadczą dobitnie, iż temat anielski pozostaje mu szczególnie bliski. Przystępując do pracy, stara się przeżyć temat wewnętrznie, całość musi zostać osadzona teologicznie i historycznie.

   Anioł wykorzystany do stworzenia pomnika Anioła Stróża Polski istniał wcześniej jako niezależna i autonomiczna rzeźba, ale uległ głębokiej modyfikacji. Najważniejszą inspiracją była tu lektura "Boju bezkrwawego" bł. ks. Bronisława Markiewicza, a dokładniej opis spotkania z młodzieńcem-aniołem w dniu 3 maja 1863 roku w Przemyślu.

Anioł budzący Ojczyznę

   Tajemniczy wędrowiec pojawił się w krytycznym dla Polaków momencie dziejowym, w dodatku z orędziem i proroctwem tak niezwykłym (spełnionym częściowo po 115 latach), że nie sposób nie uznać go za ducha opiekuńczego Polski. Przemówił słowami otuchy do ojczyzny wycieńczonej i pozostawionej pod jarzmem zaborców, wykrwawionej po kolejnym nieudanym zrywie powstańczym. Potęgę anielskich słów artysta wyraził w mocarnych ramionach, w skrzydłach i groźnie nastroszonych piórach. Anioł Polski wystawia je na widzialnych i niewidzialnych wrogów Polaków.
   Druga postać to Polonia, niewiasta osłaniana przez Anioła Polski. Dierży ona w dłoni legendarny miecz Szczerbiec, symbol trwania narodu. Trzyma go jednak za głownię, co dodatkowo podkreśla cierpienie ojczyzny. Anioł czule pochyla się nad Polonią, zdaje się budzić ją do życia. Niestety, jest ona pogrążona w głębokim letargu, pozbawiona krwi, półprzezroczysta. Paradoksalnie to Anioł Polski wydaje się bardziej realny i ziemski od postaci ludzkiej. Szczęśliwie Polonia na chwilę przebudziła się i ten właśnie moment oddaje pomnik Kućmy.
   Taka koncepcja rzeźby powstała w umyśle artysty już w roku 2005, po drodze przeprowadził on jednak szereg korekt, m.in. wyciszając nieco skrzydła. Świadomie stworzył pomnik "klasyczny", nie chciał szokować i epatować. Złożył w ten sposób hołd okresowi przełomu XIX i XX wieku, kiedy to sztuka polska objawiła wielką miłość do aniołów: Jan Matejko, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski, Xawery Dunikowski, Karol Szymanowski, Stefan Żeromski - głębia duchowa tych wybitnych artystów-Polaków współgrała z ich tęsknotą do wolnej ojczyzny.
   Profesor Kućma nie chciał, aby otoczenie rzeźby było krzyczące i agresywne. Usytuowanie jej w Miejscu Piastowym, duchowym centrum michalickim, to wybór na wskroś logiczny. Artysta widział pomnik posadowiony na nieckowatym wzgórku, porośniętym zwykłym trawnikiem, z tu i ówdzie migoczącymi kamieniami rzecznymi lub polnymi, i najbardziej "polskimi" drzewami (wierzbami, brzozami, lipami) w tle. Refleksje artysty w tej materii spisałem w artykule " Słyszeć, co niesłyszalne, ujrzeć, co niewidzialne" - por. "Któż jak Bóg", nr 6 (2008), s. 14-15.

Wielkie kazanie ks. Piotra

   W tym samym numerze naszego czasopisma umieszczona jest okolicznościowa i porywająca homilia wygłoszona przez ks. Piotra Prusakiewicza CSMA z okazji  odsłonięcia pomnika. Przytaczam jej kluczowe i najbardziej aktualne fragmenty: "Pomniki stawia się zwycięzcom. Nawet jeśli zostali pokonani, to wygrali w inny sposób.(...) Pewnie nie raz będziemy stawać pod tą figurą, odczytując jej treść i przesłanie.(...) Polska przedstawiona jako żywa kobieta. Wszak Polska to ziemia, to matka, która ma serce (...) i tajemnicza wymiana spojrzeń między aniołem a narodem powierzonym jego opiece (...) Figura stanęła i będzie stała. Niech przypomina wypowiedziane przez anioła i jeszcze niespełnione do końca proroctwo" "Wy, Polacy, przez ucisk oczyszczeni, poniesiecie ratunek innym narodom i ludziom". (...) Figurę można postawić i podziwiać, robić zdjęcia, zapalać świece, ale chodzi o coś więcej, o cześć Anioła Stróża Polski. Dlatego św. Michał Archanioł z Sanktuarium wskazuje na swego brata anioła - Stróża Polski i wraz z nim wzywa do bezkrwawego boju. Mobilizuje do strzeżenia Polski w sobie. Bo Polska jest najpierw we mnie, w tobie. Polska to nie jakiś sztuczny twór, Polska to ludzie, którzy ja stanowią. (...) Polacy, macie Anioła Stróża, który woła z tej figury: "Polsko, nie zasypiaj, Polsko, czuwaj, Polsko, bądź wierna. Pomogę ci wytrwać i będę cię strzec".

Promieniowanie

   W jakim stopniu pomnik w Miejscu Piastowym przyczynił się w ciągu 10 lat istnienia do wypromowania idei Anioła Polski? Rad bym pytanie to skierować do księży michalitów i sióstr michalitek z Miejsca Piastowego, kustoszy i opiekunów pomnika, do pomysłodawczyni i założycielki Komitetu Budowy Pomnika Anioła Stróża Polski, p. Zofii Sobieraj, do ks. Mariana Polaka CSMA, bo mało kto uczynił tak wiele jak on w celu upowszechnienia idei Anioła Polski (choćby przez publikację "Nabożeństwo do Anioła Stróża Polski", 1994). W wielu kościołach michalickich można spotkać malowidła lub witraże z wyobrażeniem Anioła Polski.
   Czas na kolejny krok, tym bardziej iż w ostatnich latach pojawiły się kontrowersyjne objawienia Anioła Polski przekazane tzw. Adamowi-Człowiekowi (książka z nimi wydana została przez Instytut Wydawniczy św. Jakuba, acz władze kościelne nie potwierdziły prawdziwości tych objawień).

Dyskutujmy! 
    

Obraz Anioła Stróża Polski - znajduje
 się w Kaplicy Zakonnej Zgromadzenia Sióstr od Aniołów.

Zofia Sobieraj  - Przewodnicząca Komitetu
Budowy i Szerzenia Kultu Anioła Polski przed obrazem Anioła Polski
w Kaplicy Zgromadzenia Sióstr od Aniołów. Obraz ten podarowany został przez
wyżej wspomniany Komitet - Zgromadzeniu Sióstr

   Zachęcając wszystkich do dyskusji na forum naszego czasopisma, w kilku punktach pozwalam sobie na koniec nakreślić swoje przemyślenia. (1) Data święta Anioła Stróża Polski. Spośród kilku narzucających się terminów (3 maja, 29 września, 11 listopada), najszczęśliwszy wydaje się ten ostatni. Narodowe Święto Niepodległości jest chyba najlepszą okazją do uczczenia Anioła Polski, a jako dzień wolny od pracy pozwala na "zagospodarowanie" tematu - w skali ogólnopolskiej i medialnej, w przestrzeni religijnej i patriotycznej - wydarzeniem tak spektakularnym i pięknym jak Orszak Trzech Króli. (2) Miejsce. Duchowe Centrum w Miejscu Piastowym jest uzasadnione i dobrze wybrane,ale peryferyjne i nie funkcjonuje w świadomości ogólnopolskiej, jak np. Jasna Góra. Potrzeba na to czasu i być może nowych form promocji. (3) Pomnik. Przez najbliższe lata pomnik w Miejscu Piastowym zapewne pozostanie jedynym, a marzy mi się taki pomnik Anioła Polski, który byłby ikoną rozpoznawalną przez wszystkich Polaków, i który widzieliby przyjeżdżający do nas cudzoziemcy, jak niegdyś płynących "za chlebem" do Ameryki witała dumna Statua Wolności. Czy na planowanym Centralnym Porcie Lotniczym mógłby stanąć obiekt-pomnik, który spełniając zarazem funkcje portowe, mógłby zaistnieć w świadomości ogółu jako Anioł?
   Warto zainteresować ideą Anioła Polski polityków, kluczowych przedstawicieli rządu "dobrej zmiany", którzy wielokrotnie udowodnili, iż wartości duchowe oraz religijne są im bliskie. Ależ mam marzenie, nieprawdaż?

Być może, ale cele i marzenia mieć należy, gdyż inaczej podlegamy inercji i duchowej śmierci. Władzom natomiast pomoc i natchnienia Anioła Polski powinny być szczególnie bliskie, aby uchronić ojczyznę przed złymi decyzjami politycznymi.
/za: "Któż jak Bóg nr 4 (154) lipiec-sierpień 2018 str.30,31/
                                                                                                                           
   Herbert Oleschko